Μία κουταλιά ιστορίας: Το έθιμο της Βασιλόπιτας!

Η παρασκευή της Βασιλόπιτας και η κοπή της, με την αλλαγή του έτους, είναι ένα έθιμο με παράδοση που ανάγεται στα αρχαία χρόνια και που επιβιώνει σχεδόν απαράλλαχτο μέχρι τις μέρες μας.

Έχει τις ρίζες του στο αρχαίο έθιμο της εορτής των Κρονίων, μετέπειτα Σατουρναλίων (όπως ονόμαζαν την εορτή οι Ρωμαίοι), που στη συνέχεια υιοθέτησαν και οι Φράγκοι,

οι οποίοι συνήθιζαν να βάζουν ένα νόμισμα μέσα και να ανακηρύσσουν βασιλιά της βραδιάς αυτόν που θα το έβρισκε.

Κατά την θρησκευτική παράδοση, το έθιμο αυτό ξεκίνησε από τον Μέγα Βασίλειο, στην Καισαρεία της Καππαδοκίας. Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή λοιπόν, όταν ο Μέγας Βασίλειος ήταν επίσκοπος της Καισαρείας, ο έπαρχος της Καππαδοκίας θέλησε να την λεηλατήσει. Για να γλιτώσουν από την επερχόμενη λεηλασία, ο Μέγας Βασίλειος ζήτησε από τους πλέον εύπορους κατοίκους να μαζέψουν τα χρυσαφικά τους και να τα παραδώσουν ως λύτρα στον επίδοξο κατακτητή. Τα τιμαλφή όντως μαζεύτηκαν αλλά η επικείμενη επίθεση εναντίον της πόλης ματαιώθηκε εκ θαύματος, αφού ο Άγιος Μερκούριος μαζί με πλήθος αγγέλων σκόρπισαν το εχθρικό στράτευμα. Ο Μέγας Βασίλειος προσπάθησε μετέπειτα να επιστρέψει τα χρυσαφικά στους ιδιοκτήτες τους αλλά μη γνωρίζοντας τι ανήκει και σε ποιόν, αποφάσισε να φτιάξουν άρτους, έβαλε σε κάθε έναν από αυτούς από ένα εκ των τιμαλφών και τους μοίρασε στους κατοίκους την επόμενη μέρα από τον εκκλησιασμό.

Στις μέρες μας η Βασιλόπιτα, κόβεται παρουσία της οικογενείας με την αλλαγή του έτους μετά από το φαγητό. Ο σπιτονοικοκύρης την σταυρώνει με το μαχαίρι τρείς φορές και την κόβει σε κομμάτια τα οποία ξεκινά να προσφέρει στους παρευρισκόμενους. Τα πρώτα κομμάτια συνήθως προσφέρονται στον Χριστό ή στην Παναγία, το επόμενο στο σπίτι και μετά στους υπόλοιπους, με σειρά συνήθως από τους μεγαλύτερους ηλικιακά στους μικρότερους.

Κοπή Βασιλόπιτας ή αλλιώς Πρωτοχρονιάτικης πίτας κάνουν συχνά οι εταιρείες και οι οργανισμοί, πολλές φορές μέχρι και τις αρχές του Φεβρουαρίου!